Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan OpenAI‘nin bu kadar büyük bir sermayeyle kâr amacı güden bir yapıya dönüşmesi nadir rastlanan bir durumdur. şirketin bu dönüşümü gerçekleştirmesi için iki yılı bulunuyor.
ChatGPT’nin geliştiricisi Microsoft ve Nvidia gibi teknoloji devlerinin yanı sıra, risk sermayesi şirketleri ve Birleşik Arap Emirlikleri destekli bir fondan 6,5 milyar dolar yatırım çekmeye çalışıyor. Ancak yatırımcıların en önemli taleplerinden biri, şu an kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak yönetilen OpenAI’nin, iki yıl içinde topluma fayda sağlamayı hedefleyen bir kâr amacı güden şirkete dönüşmesi. Bu dönüşüm gerçekleşmezse, yatırımcılar paralarını geri çekebilir.
Bu süreçte OpenAI, iki farklı eyaletteki düzenleyici gereksinimlere uymak zorunda olacak, kâr amacı güden yapıda hisse dağıtımını planlayacak ve kâr amacı gütmeyen kuruluşla varlık paylaşımı yapacak. Bu arada kâr amacı gütmeyen yapı varlığını sürdürecek.
Yatırım şirketi Hangar Management’ın genel danışmanı Karen Blackistone, “Bu tür bir işlem son derece karmaşıktır ve birçok yasal ve düzenleyici engelin aşılmasını gerektirir” diyor.
OpenAI Şu Anda Nasıl Yapılandırılmış?
OpenAI, 2015 yılında yapay zekayı güvenli bir şekilde geliştirmek amacıyla kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak kuruldu. Dört yıl sonra, daha fazla sermaye çekebilmek için kâr amacı güden bir yan kuruluş oluşturdu.
Kâr amacı gütmeyen yapının yönetim kurulu, bu yan kuruluşu kontrol ediyor ve insani misyonunu sürdürmek amacıyla hissedar çıkarlarına aykırı kararlar alabiliyor. OpenAI’nin vergi beyannamelerinde, tüm bağlı kuruluşlarının, güvenlik ve geniş toplumsal fayda gibi prensiplere bağlı kalmak zorunda olduğu belirtiliyor. Bu prensipler, kâr motivasyonları tarafından etkilenmiyor.
Şirketin kâr amacı gütmeyen yapısını sürdüreceğini ve bu yapının kâr amacı güden şirkette hisse sahibi olacağını da belirtti.
Neden Bu Değişikliği Yapıyor?
Geçen sonbaharda CEO Sam Altman’ın kısa süreli görevden alınması ve ardından hızla geri dönmesi, yatırımcıların OpenAI’nin daha geleneksel bir yapıya dönüşmesi yönünde baskı yapmasına yol açtı. Karmaşık yapının, benzer krizlerin tekrarlanma ihtimalini artırdığını düşünen yatırımcılar, yapının daha şeffaf hale getirilmesini istediler.
OpenAI’nin kâr amacı güden bir yapıya dönüşmesi, yatırımcıların şirketin başarısından daha kolay bir şekilde pay almalarını sağlayacak. Microsoft, şirketin kâr amacı güden yan kuruluşuna 13 milyar dolar yatırım yaptı ve şirketin en büyük dış yatırımcısı konumunda. Diğer yatırımcılar ise çalışanlardan özel işlemler yoluyla hisse satın aldı.
Şu anki yatırımcılar, teknik olarak OpenAI’de doğrudan hisse sahibi değil. Bunun yerine, gelecekteki kârlardan pay alma hakkına sahipler. Ancak daha net bir hisse yapısı, mevcut kâr sınırlarını ortadan kaldırarak yatırımcıların daha fazla kazanç sağlamasına olanak tanıyacak. Ayrıca şirket, mevcut yatırımcıların kâr paylarını yeni hisse yapısına nasıl dönüştüreceğini de planlamak zorunda.
Düzenleyici kurumlar ise Microsoft’un OpenAI üzerindeki etkisini zaten incelemekte. Teknoloji devi, yatırımlarının yalnızca olası kârlardan pay alma hakkı tanıdığını savunuyor. Ancak Microsoft’un doğrudan hisse sahibi olacağı yeni bir yapı, tekelcilik karşıtı incelemelere yol açabilir.
Bu Dönüşümde Hangi Adımlar Atılacak ve Kimler Onaylayacak?
OpenAI, Delaware merkezli bir şirket ve yasal yapısını bu eyaletin yasalarına göre değiştirmek zorunda. Delaware’in iş dostu yasal düzenlemeleri sayesinde, bu değişiklik sürecinin en kolay kısmı olacağı tahmin ediliyor. Ancak daha zor olan, varlıklarının nasıl yönetileceği. Bir dönüşüm gerçekleştiğinde, kâr amacı gütmeyen kuruluşun varlıkları doğrudan kâr amacı güden yapıya aktarılamaz. Kâr amacı gütmeyen yapı, devrettiği varlıkların değerine eşit miktarda nakit veya menkul kıymetlerle takas edilmelidir. Muhtemelen şirketin operasyonları kâr amacı güden şirkete veya yatırımcılarına satılacak, kâr amacı gütmeyen yapı ise bu gelirleri elinde tutacaktır.
Bazı hukukçular “Kamuya daha önce bağışlanmış olan varlıklar, kamuya verilen zararın telafisi yapılmadan özel çıkarlar için kullanılamaz,” diyor.
Dönüşümün ne kadar varlık sağlayacağı henüz bilinmiyor. Ancak OpenAI’nin son sermaye artırma turunun ardından yaklaşık 150 milyar dolar değerinde olacağı tahmin edildiğinden, bu miktar oldukça büyük olabilir.
Ayrıca, OpenAI’nin yapay zeka teknolojisi üzerindeki bazı patentlere sahip olma ihtimali de dönüşüm sürecini daha da karmaşık hale getirebilir. Bu patentlerin yeniden değerlenmesi gerekecektir.
OpenAI’nin operasyonlarının çoğu Kaliforniya’da bulunduğundan, Kaliforniya eyaletinin başsavcısı, bu süreçte hayırsever varlıkların korunmasından sorumlu olacaktır.
Dönüşümden Sonra Kâr Amacı Gütmeyen Yapı Ne Yapacak?
OpenAI, kâr amacı güden şirketin tüm operasyonlarını devraldıktan sonra, kâr amacı gütmeyen yapının ne yapacağını henüz açıklamadı. Mevcut kâr amacı gütmeyen yapı, evrensel temel gelir programları ve teknoloji ile sosyal eşitlik konularına odaklanan hayır amaçlı hibeler vermeye devam edebilir. Şirketin kâr amacı güden yapısındaki hisseleri, bu tür çalışmaları finanse etmek için bir gelir kaynağı olabilir.
OpenAI’nin çözmesi gereken önemli bir sorun da, yeni şirketin geliştireceği yapay zeka teknolojisi üzerindeki hakların kâr amacı gütmeyen yapıya ne ölçüde ait olacağıdır.
OpenAI’nin Aşması Gereken Diğer Zorluklar Neler?
Yönetim kurulu, Sam Altman’a yeni şirkette hisse vermeyi düşündüğünü açıkladı. Altman’ın alacağı hissenin büyüklüğü kamuoyu incelemesine neden olabilir.
Ayrıca OpenAI, Elon Musk tarafından açılan bir dava ile de karşı karşıya. Ağustos ayında açılan bu dava, Musk şirketin kâr amacı gütmeyen bir yapı olarak kalacağına inandırılarak dolandırıldığını iddia ediyor. Musk, 2018 yılında şirketten ayrıldı ve 2019’da rakip bir yapay zeka şirketi olan xAI’yi kurdu.
Bunu da Okuyun: Apple ve Nvidia, OpenAI Yatırım Turu İçin Görüşmelerde