Washington, Pekin’in çift taraflı ticaretinin Moskova’nın savaş makinesini yeniden inşa etmesine yardımcı olduğunu söylüyor.
Çin Bankalarının Küresel Finans Sisteminden Kopartılma Tehdidi
Konuyla ilgili bilgi sahibi kişilere göre ABD, bazı Çin bankalarını küresel finans sisteminden koparmakla tehdit eden yaptırımlar hazırlıyor ve Washington’un en üst düzey elçisini, yetkililerin Pekin’in Rusya’nın askeri üretimine verdiği ticari desteği durduracağını umduğu diplomatik kozla donatıyor.
Ancak Dışişleri Bakanı Antony Blinken Salı günü Pekin’e giderken, ABD’nin en güçlü ekonomik baskı araçlarından birini kullanma tehdidinin, Kremlin’in Ukrayna’da ağır hasar gören ordusunu yeniden inşa etmesine olanak tanıyan Pekin ve Moskova arasındaki karmaşık ama büyüyen ticareti engelleyip engellemeyeceği merak konusu.
Pekin’in dolaylı yardımları Moskova’nın askeri sanayi kapasitesini yeniden inşa etmesine olanak sağlıyor.
Çin savaşın başından bu yana Batı’nın Rusya’ya silah gönderilmemesi yönündeki uyarılarına kulak verdi ancak Blinken’in geçen yıl Pekin’e yaptığı ziyaretten bu yana Çin’in askeri kullanımı da olan ticari mal ihracatı arttı. ABD’li yetkililer Çin’in artık devre, uçak parçaları, makineler ve takım tezgahlarının başlıca tedarikçisi olduğunu ve Pekin’in yardımlarının Moskova’nın askeri sanayi kapasitesini yeniden inşa etmesine olanak sağladığını söylüyor.
Yıpranma Savaşı
Batı şimdi Rusya’nın Ukrayna’ya karşı bir yıpratma savaşını kazanabileceğinden endişe ediyor, özellikle de müttefikler kendi sanayilerini Rus üretimiyle eşleştirmek için seferber etmezlerse.
Blinken ve diğer üst düzey kabine yetkilileri, geçen hafta İtalya’nın Capri kentinde düzenlenen Yedi Sanayileşmiş Ülkeler Grubu toplantısı da dahil olmak üzere Batılı müttefikler arasında alarm veriyor.
Pekin’i ikna turları
Ancak bu kez Çin’e giden yetkililer, Çin bankalarının dolara erişimini kaybetme tehdidinin ve Avrupa ile ticari bağların sarsılması riskinin Pekin’i tutumunu değiştirmeye ikna edeceğine güveniyor. Bankalar Rusya’ya yapılan ticari ihracatta kilit aracılar olarak hizmet veriyor, ödemeleri gerçekleştiriyor ve müşteri şirketlere ticari işlemler için kredi sağlıyor.
Blinken Capri’de yaptığı açıklamada “Çin her ikisini de yapamaz,” dedi. “Hem Avrupa ülkeleriyle olumlu dostane ilişkiler kurmak istediğini iddia edip hem de Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana Avrupa’nın güvenliğine yönelik en büyük tehdidi körükleyemez.”
Washington’daki Çin büyükelçiliği sözcüsü ihracatı yasal ticaret olarak tanımladı;
“ABD “temelsiz suçlamalarda” bulunuyor”.
Sözcü yaptığı açıklamada “Çin’in Rusya ve dünyanın diğer ülkeleriyle eşitlik ve karşılıklı fayda temelinde normal ticaret ve ekonomik alışveriş yapma hakkına müdahale edilmemeli ya da bu hak kesintiye uğratılmamalıdır” dedi. “ABD, Çinli şirketlere ve bireylere tek taraflı yaptırım uygulamayı derhal durdurmalıdır.”
Bankalara yaptırım tehditi gerilimi tırmandırabilir
ABD’li yetkililer, diplomatik girişimlerin Pekin’i ihracatını azaltmaya ikna edememesi durumunda bankaları yaptırımlarla hedef almanın tırmandırıcı bir seçenek olduğunu söylüyor. ABD’li yetkililer son haftalarda özel toplantılarda ve telefon görüşmelerinde Pekin üzerindeki baskıyı arttırarak Washington’un bu tür çift kullanımlı malların ticaretini yapan Çinli finans kuruluşlarına karşı harekete geçmeye hazır olduğu uyarısında bulundu.
Hazine Bakanı Janet Yellen bu ayın başlarında Pekin’de mevkidaşlarıyla yaptığı görüşmelerde “Rusya’nın savunma sanayi üssüne askeri ya da çift kullanımlı malları yönlendiren önemli işlemlere aracılık eden bankalar kendilerini ABD yaptırımları riskine maruz bırakırlar” demişti.
Banka yaptırımlarının gücü
Yetkililer, Batı’nın diplomatik baskısının iki güç arasındaki kırılgan yumuşamayı bozabilecek bir adım atılmasını engelleyeceğini umduklarını söylüyorlar. Bankaların, küresel ticaretin büyük bölümünün para birimi olan dolara erişiminin kesilmesi, bireyleri ve firmaları hedef alan normal yaptırımlardan çok daha geniş etkilere sahip ve bu nedenle genellikle son çare olarak saklanır. Bu tür yaptırımlar genellikle bankaları iflasa zorlar, tüm müşteri ve müşteri tabanını etkiler ve ülke artan kredi sorunlarıyla boğuşurken Çin için özel bir risk teşkil eder.
Ancak geçmişte, bankaları hedef alma tehdidinin kısa süreli sonuçları olmuştur. Aralık ayında Başkan Biden, Hazine Bakanlığı’na Rusya’nın askeri-endüstriyel kompleksine yardım eden bankalara yaptırım uygulama yetkisi veren bir kararname imzalamıştı. Bu durum Çin-Rusya ticaret işlemlerinde darboğazlara yol açtmış ve büyük Çin bankalarının anlaşmaların kolaylaştırılmasındaki rollerinden çekilmesine sebep olmuştu. Ancak bu bankaların yerini yavaş yavaş dolar cinsinden ekonomide çok az iş yapan ve dolayısıyla ABD yaptırımlarından daha az korkan daha az bilinen bölgesel Çin bankaları aldı. Bu süretle ödeme zincirleri yavaş yavaş yeniden inşa ediliyor. Hem Ruslar hem de Çinliler sürekli olarak yeni koşullara adapte oluyorlar.
Washington merkezli bir düşünce kuruluşu olan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi tarafından yayınlanan yeni bir analize göre, Rusya’nın ordusu için en kritik çift kullanımlı mallardan bazılarının ticareti, Xi’nin geçen yıl Mart ayında Putin ile görüşmesinden sonra arttı. Helikopter parçaları, navigasyon ekipmanları ve silahlar ve uçaklar için hassas parçalar üretmek için kullanılan makineler de dahil olmak üzere önemli çift kullanımlı malların sevkiyat sayısının ayda sadece birkaç binden yaklaşık 30.000’e sıçradığı idda edildi.
Bu durum Kremlin’in zırh, top, füze ve insansız hava araçları da dahil olmak üzere silah üretimini hızlandırmasını ve Ukrayna’nın 2023’teki karşı saldırısına karşı etkili bir savunma yapmasını sağladı.
Xi
Savaşın başlangıcında Xi, Batı’dan gelen Rusya’ya askeri teçhizat gönderilmemesi çağrılarına duyarlı göründü, ancak o zamandan beri Çinliler geçici çözümler buldu. Hali hazırda Çinliler Ruslara silaha benzeyen hiçbir şey vermiyor. Bahsedilen bileşenler -çipler, makineler, aletler- bunlar bir silahın içine konulan bileşenler.
ABD’nin karşılaştığı zorluklardan biri de ticaretin sadece Putin için değil Xi için de stratejik bir yatırım olması. Onlarca kez bir araya gelen iki lider Ukrayna’nın işgalinden önce, ekonomilerini Batı yaptırımlarından izole etmenin bir yolu olarak ruble ve yuan cinsinden daha fazla ticareti teşvik etmek de dahil olmak üzere, daha yakın ticari bağlar için zemin hazırlamak için yıllarını harcadılar.
Batılı kaynaklar Putin’in Çinlilerin kendisini teknolojik olarak destekleyeceğini anlamadan savaşı başlatma cesaretini göstereceğini idda ediyorlar.
Ticaret Rusya için Kritik Öneme Sahip
Yetkililer ve analistler, Çin’in Rusya’ya yaptığı sevkiyatların, Rus ordusunun 2022’deki işgalinin ilk felaket yılında kırılan ve tahrip olan parçalarının yeniden birleştirilmesi açısından kritik önem taşıdığını söylüyor.
Bu ticaret aynı zamanda Batılı yetkililerin ekonominin çökmesine neden olacağını umdukları işgücü sıkıntısının hafifletilmesine de yardımcı oldu. Diğer yandan Çin tedarik hatları, Ukrayna’ya saldırılar başlatan Rusya’nın önümüzdeki yıllarda askeri üretiminin dayanıklılığı açısından da önemli olacak.
Çin’nin Karşı tepkisi
Çin Dışişleri Bakanlığı, çift kullanımlı sevkiyatlar da dahil olmak üzere firmalarına yönelik yaptırımları “ekonomik baskı, tek taraflılık ve zorbalık” olarak nitelendiriyor.
Bakanlık sözcüsü kısa bir süre önce düzenlediği basın toplantısında gazetecilere “Çin, Çinli şirketlerin yasal hak ve çıkarlarını sıkı bir şekilde korumak için gerekeni yapmaya devam edecektir” dedi.
Avrupa’nın yaklaşımı
Washington’un Avrupalı müttefikleri, önemli bir ticaret ortağı ve finansörüne karşı cezai tedbirler uygulama konusunda daha da çekingen davranarak, ABD’nin listeye aldığı çok sayıda firmanın yalnızca bir kısmına yaptırım uyguladı.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz geçen hafta Pekin’de yaptığı görüşmeler sırasında Çin’in Rusya’ya silah satmayı reddettiğini kabul etti. Almanya ve diğer bazı önemli Avrupalı müttefikler bu silahsızlanma politikasını yeterli bulmuşlardı.
Şimdi kısmen Çin’in desteğinin ölçeği nedeniyle bunu ayarlama çabası var. ABD’nin umudu Avrupalıların Çin’e haddini bildirmesini sağlamak. Bununla birlikte, Scholz görüşmelerinin ardından politikada bir değişikliğe gidilebileceğini ima etti ancak gazetecilerin soruları üzerine ayrıntı vermekten kaçındı. “Çift kullanım meselesinin de göz ardı edilmemesi gerektiği söyleniyor.
ABD, Avrupa’nın Çin ile olan mali ve ticari bağlarının Pekin üzerinde Washington’dan daha fazla diplomatik nüfuza sahip olduğu anlamına geldiğine inanıyor.
Özellikle finans sistemindeki dolar ve euro hakimiyeti göz önüne alındığında, Batı tarafından yeterince kullanılmayan bir kaldıraç var. Şu anda bu, sorunla başa çıkmak için umut verici bir yollardan bir tanesi olarak görülüyor.
Ayrıca Okuyun: “Çin ‘den Intel ve AMD Yongalarının Kullanımına Engel “
