ABD Senatosu Çoğunluk Lideri Chuck Schumer, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun “yolunu kaybettiğini” söyledi ve Gazze’deki savaş nedeniyle İsrail üzerinde artan ABD baskısının bir işareti olarak yeni bir hükümet seçilmesi amacıyla yeni seçimler yapılması çağrısında bulundu.
New Yorklu Demokrat Perşembe günü Senato’da yaptığı konuşmada Netanyahu’nun “siyasi hayatta kalmasının İsrail’in çıkarlarının önüne geçmesine izin verdiğini” söyledi. ABD hükümetindeki en üst düzey Yahudi seçilmiş yetkili olan Schumer, İsrail’in “dünyanın geri kalanı tarafından karşı çıkılan bir parya olarak başarılı olmayacağını” söyledi.
ABD’den İsrail’e Netanyahu hükümetine Baskı Artıyor
Schumer’in konuşması, İsrail’e ve Netanyahu hükümetine Gazze’ye daha fazla insani yardım girmesine izin vermesi ve 7 Ekim’de İsrail’e yönelik kanlı saldırısıyla savaşın fitilini ateşleyen ABD’nin terör örgütü olarak tanımladığı Hamas’a yönelik savaş planlarını yeniden gözden geçirmesi için baskı yapmayı amaçlayan bir dizi üst düzey uyarı ve Beyaz Saray hamlesinin sonuncusu oldu. Konuşma aynı zamanda yakın bir müttefikin demokratik yollarla seçilmiş liderinin alışılmadık bir şekilde doğrudan eleştirilmesi anlamına geliyordu ve Kongre’deki Cumhuriyetçiler ile İsrail’in ABD Büyükelçisi’nin sert tepkisine yol açtı.
Schumer’in yeni bir seçim çağrısı, Biden yönetiminin Netanyahu’ya karşı Gazze’deki sivil ölümleri ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulması da dahil olmak üzere ABD’nin savaş sonrası planlarına karşı direnişi nedeniyle artan hayal kırıklığının ortasında geldi.
Schumer, ABD’nin İsrail’i kimin yönetmesi gerektiğini dikte etmeye çalışmadığını söyledi. Ancak şöyle dedi: “Bu kritik noktada, pek çok İsraillinin hükümetlerinin vizyonuna ve yönüne olan güvenini kaybettiği bir dönemde, İsrail’in geleceği hakkında sağlıklı ve açık bir karar alma sürecine izin vermenin tek yolunun yeni bir seçim olduğuna inanıyorum.”
Schumer, Netanyahu hükümetini, savaş stratejisinde değişiklik yapmaya zorlamanın bir yolu olarak ABD askeri yardımlarının kısıtlanması çağrısında bulunan Senato’daki diğer bazı Demokratlardan daha az eleştirdi. Hamas’ın 7 Ekim’de düzenlediği ve 1,200’den fazla İsraillinin ölümüne yol açan terör saldırısından kısa bir süre sonra iki partili bir heyetle İsrail’e giden Schumer, İsrail’e yönelik bir yardım paketinin Senato’dan geçmesine yardımcı oldu.
Eleştirilere Maruz Kalan Schumer
Schumer’in yorumları İsrail’den ve Kongre’deki Cumhuriyetçilerden eleştiri aldı.
Netanyahu’nun lideri olduğu Likud partisi, Schumer’in İsrail’in siyasi sistemine saygı göstermesi gerektiğini söyledi. Likud partisinden yapılan açıklamada “İsrail bir muz cumhuriyeti değil, Başbakan Netanyahu’yu seçen bağımsız ve gururlu bir demokrasidir” denildi.
İsrail’in ABD Büyükelçisi Michael Herzog ise şunları söyledi: “İsrail soykırımcı terör örgütü Hamas’a karşı savaş halindeyken, demokratik bir müttefikin iç siyasi sahnesi hakkında yorum yapmak hiç de faydalı değildir. Ortak hedeflerimize ters düşer.”
Senato Azınlık Lideri Mitch McConnell kürsüye çıkarak Schumer’in konuşmasına ateş püskürdü.
McConnell, “Kendi demokrasimize yabancıların müdahalesinden rahatsız olan Amerikalıların, İsrail’in demokratik yollarla seçilmiş bir liderinin görevden alınması çağrısında bulunması grotesk ve ikiyüzlülüktür” dedi. “Bu eşi benzeri görülmemiş bir durum. Diğer demokrasilere bu şekilde davranmamalıyız.”
Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi liderleri de bu eleştiriyi yineledi. Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson bir Amerikan liderinin İsrail siyasetinde böylesine bölücü bir rol oynamasının çok yanlış olduğunu” söyledi.
Schumer’in konuşması, İsrail’in çatışmalar nedeniyle yerlerinden edilen bir milyondan fazla Filistinlinin sığındığı Gazze’nin güneyindeki Refah kentine saldırmaya hazırlandığı bir sırada geldi. İsrail Refah’a yapılacak bir saldırıyı Hamas’ın yenilgiye uğratılması için hayati önemde görüyor.
Schumer, Netanyahu’nun ülkesini savaş sonrası bir geleceğe taşıyabileceğine inanmadığını söyledi.
“Kimse Başbakan Netanyahu’dan şiddet döngüsünü kırmak, İsrail’in dünya sahnesindeki güvenilirliğini korumak ve iki devletli bir çözüm için çalışmak için yapılması gerekenleri yapmasını beklemiyor” diyen Schumer, “İsrail ile yan yana yaşayan askerden arındırılmış bir Filistin devleti” için müzakere çağrısında bulundu.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, Schumer’in konuşmasının içeriği hakkında yorum yapmayı reddetti. Beyaz Saray’ın konuşmadan önceden haberdar edildiğini ancak Schumer’in ofisi ile Schumer’in konuşma yapacağının bilinmesi dışında herhangi bir koordinasyonda bulunulmadığını söyledi.
Kirby, “Schumer’in bu açıklamaları yapma ve Senato kürsüsünde ne söyleyeceğine kendisinin karar verme hakkına tamamen saygı duyuyoruz” dedi. “İsrail’in kendini savunmak için ihtiyaç duyduğu şeylere sahip olduğundan emin olurken sivil kayıpları önlemek için ellerinden gelen her şeyi yapmaya odaklanmaya devam edeceğiz” dedi.
Başkan Biden Cumartesi günü yaptığı açıklamada İsrail’in Refah’a saldırmasının “kırmızı çizgiyi” aşacağı uyarısında bulundu ve operasyonun büyük sivil kayıplara yol açması halinde ABD’nin İsrail’e yaptığı bazı askeri yardımları kesebileceği ihtimalini açık bıraktı. İsrail’e yapılan yardımların devam etmesini destekleyen Demokratlar bile, Filistinlilerin hayatlarını koruyamaması halinde ABD silahlarının İsrail’e transferinin şarta bağlanması çağrısında bulundu.
Schumer iki devletli çözümün önündeki dört engeli sıraladı: Hamas ve Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas’ın yanı sıra Netanyahu ve “radikal sağcı İsrailliler”.
ABD İstihbaratının Değerlendirilmesi
ABD istihbarat topluluğu bu hafta yayınladığı yıllık tehdit değerlendirme raporunda Netanyahu’nun iktidarının tehlikede olduğunu söyledi.
Raporda “Netanyahu’nun yönetme kabiliyetine duyulan güvensizlik derinleşti ve halk arasında yaygınlaştı” denildi. “İstifasını ve yeni seçimleri talep eden büyük protestolar bekliyoruz. Farklı, daha ılımlı bir hükümet bir olasılık.” ABD casus ajanslarının dost ülkelerin liderlerinin siyasi konumları hakkında kamuoyuna açık değerlendirmelerde bulunması nadir görülen bir durumdur.
Hamas ve İsrail Arasında Müzakereler Durdu
Rehinelerin serbest bırakılması için İsrail ve Hamas arasında yürütülen müzakereler durdu. Hamas kalıcı bir ateşkes, yerinden edilmiş sivillerin kuzey Gazze’deki evlerine dönmesi, tüm geçişlerden yeterli yardımın geçmesine izin verilmesi, Gazze’nin yeniden inşası için bir plan ve İsrail ordusunun bölgeden çekilmesini istiyor.
