Fed Başkanı Jerome Powell, Enflasyonu Resesyon Olmadan Düşürmeye Çalışıyor ve Önümüzdeki Aylar Ekonomi Açısından Çok Önemli
Fed Başkanı Jerome Powell, son iki yıldır enflasyonu yenmeye kararlıydı, bu durum resesyona yol açsa bile. Şimdi ise ekonomiyi çökertmeden bu savaşı kazanmanın eşiğinde, ancak önümüzdeki birkaç ay kritik olacak.
Eğer başarılı olursa ve enflasyonu büyük bir işsizlik artışı olmadan düşürerek ekonomiyi yumuşak bir inişe yönlendirirse, bu, merkez bankacılığı tarihine geçecek tarihi bir başarı olacak. Başarısız olursa, ekonomi yüksek faiz oranlarının ağırlığı altında yine de resesyona girecek ve Fed hakkında söylenen eski özdeyişi kanıtlamış olacak.
Ekonomik genişlemelerin yaşlanarak sona ermediği söylenir: Onlar, Federal Reserve tarafından “öldürülür”.
Powell ve meslektaşları son haftalarda, enflasyon baskılarının azalması ve işgücü piyasasının soğumasıyla birlikte, Eylül ayındaki bir sonraki toplantılarında faiz oranlarını düşürmeye başlayacaklarını belirttiler. Bu, yetkililerin faiz oranlarını yirmi yılın en yüksek seviyesinden ne kadar hızlı düşürmeleri gerektiği konusuna dikkat çekti.
Powell için, Fed’in enflasyonla mücadelesinin son aşaması bir “ya tamam ya devam” anını işaret ediyor. Bu hafta Wyoming’deki Grand Teton Ulusal Parkı’nda düzenlenecek merkez bankasının yıllık konferansında, Cuma günü yapacağı geniş çapta beklenen konuşma dahil olmak üzere, Powell’ın yaklaşımını nasıl planlayacağı önemli olacak.
Powell’ın Kararlılığı ve Zorlu Sınavı
İki yıl önce Jerome Powell, enflasyonu düşürme konusundaki kararlılığının sorgulandığı bir dönemde önemli bir konuşma yapmıştı. Powell, yüksek enflasyonu kontrol altına almanın bedeli olarak bir resesyonu göze alabileceğini belirtti. Eski Fed Başkanı Paul Volcker’ın 1980’lerin başında faiz oranlarını hızla artırarak enflasyonu düşürdüğü, ancak bunun sonucunda ciddi bir durgunluk yaşandığı dönemi örnek gösterdi.
Powell yönetimindeki Fed de 2022 ve 2023 yıllarında faiz oranlarını hızla yükseltti. Yine de Powell, bu sefer resesyondan kaçınmanın mümkün olabileceği olasılığını korudu çünkü 2021-2023 enflasyonu, 1970’ler dönemiyle farklıydı.
Fed yetkilileri için yumuşak bir iniş yapmak nihai bir kurtuluş sunacaktır. Üç yıl önce, enflasyonun kısa ömürlü olacağını yanlış öngörmüşlerdi. Başarı, 2021’de agresif teşvik politikalarını sona erdirmekte yavaş davranmanın maliyetlerinin, birçok eleştirmenin uyardığı kadar felaket olmadığını gösterecektir.
“Bu, tarihimizdeki en parlak an olurdu,” dedi GlobalData TS Lombard’dan ekonomist Dario Perkins. “Sadece bu 1970’lerin kontrolden çıkmış enflasyon senaryosunu engellemekle kalmadık, bunu ekonomiye anlamlı bir maliyet yüklemeden, mükemmel bir yumuşak inişle başardık diyebilirlerdi.”
Bu başarıyı elde ederken Powell, iki kahramanını taklit etme şansına sahip. Başarılı bir sonuç, Volcker’ın kararlılığını, 1990’ların sonunda ekonomiyi yavaşlatma çağrılarına direnen Fed Başkanı Alan Greenspan’in ustalığıyla birleştirecektir.
Powell’ın Dikkatli Adımları ve Endişeleri
Powell, işlerin ters gitme ihtimalini çok iyi biliyor. Ekonomiyi doğru yönlendirememek, onu geceleri uyanık tutan endişelerden biri. Yakın çevresine göre, Powell “yumuşak iniş” terimini kullanmaktan özellikle kaçınıyor; zira bu, işlerin yolunda gittiğini varsayıp erken zafer ilan etmek gibi görünebilir. Bunun yerine, bu durumu “iyi sonuç” veya “hepimizin arzuladığı sonuç” olarak ifade ediyor.
Powell, üniversiteden sonra Avrupa’da gezmiş, Paris’te bir kafede Hank Williams’ın “I’m So Lonesome I Could Cry” gibi şarkılarını çalarak geçimini sağlamıştı. Ancak bugünlerde, eşiyle birlikte artık restoranlara gitmekten kaçınıyor. Geçen ay Washington’da iş dünyasından insanlara verdiği bir öğle yemeğinde, “Yan masadaki insanlar her zaman dinliyor,” diyerek bu tercihini açıkladı.
Ekonomide Yeni Tehditler
ABD ekonomisi, son iki yılda yüksek faiz oranlarına rağmen beklenen durgunluğu defalarca atlatmayı başardı. Ancak şimdi, bu durumu destekleyen bazı unsurların zayıfladığına dair işaretler var. Pandemi döneminde biriken tasarruflar ve harcamaları artıran göç dalgası gibi faktörler, yavaş yavaş etkisini kaybediyor. Bu da ekonomiyi gelecekteki zorluklara karşı daha savunmasız hale getirebilir.
Gelecek Aylar ve Fed’in Yolu
İşgücü piyasasına ilişkin endişeler, faiz oranlarını ne kadar hızlı düşürmeleri gerektiği konusunda sorular ortaya çıkardı. Enflasyon iki yıl önce %7’nin üzerinde olan seviyeden %2,5’e düştü ve Fed’in %2’lik hedefine çok uzak değil. Ancak işsizlik oranı yıl başında %3,7 iken Temmuz ayında %4,3’e yükseldi. Bu tarihsel olarak düşük bir seviyedir, ancak orada kalacağının garantisi yoktur. Genellikle işsizlik oranı biraz yükselmeye başladığında, sonrasında çok daha fazla artar. Bu düşünce tarzı, faiz oranlarını makul bir hızla düşürme yönünde bir argüman sunuyor.
Yine de bazı yetkililer, faiz indirimlerinin, zor kazanılmış kazanımları tehlikeye atan yeni enflasyon baskılarını tetikleyeceğinden endişe ediyorlar.
ABD ekonomisi, son iki yılda yüksek faiz oranlarına rağmen yakın zamanda gerçekleşmesi beklenen bir durgunluğun tahminlerini defalarca boşa çıkardı. Ancak şimdi, ekonomiyi şimdiye kadar koruyan benzersiz tamponların, pandemi döneminde birikmiş tasarruf yastıkları ve harcamaları artıran bir göç dalgası da dahil olmak üzere, birkaç cephede zayıflayabileceğine dair kanıtlar birikiyor.
Düşük ve orta gelirli tüketicilerin bütçeleri zorlanıyor. Daha fazla şirket, maliyetleri düşük tutarak fırsat odaklı alışveriş yapan müşterileri çekmeye odaklandıklarını söylüyor.
ABD konut sektörü, genellikle faiz oranlarının keskin bir şekilde yükseldiği dönemlerde yaşanan bir durgunluktan kaçınmış olsa da, kasvetli bir görünümle karşı karşıya. Bugünün potansiyel alıcı havuzu, iki yıl önce mortgage oranlarının %6’nın üzerine çıktığı dönemde ev satın alanlara göre daha zayıf gelir ve servet profillerine sahip.
Pek çok ev sahibi, evlerini satışa çıkarmaktan kaçınarak başlangıçta ev inşaatçıları için rekabeti sınırladı. Ancak bu durum, envanterlerin artmasıyla birlikte şimdi sona eriyor. Bu arada, inşaat işçilerini iş sahalarında tutan bir apartman inşaatı patlaması sona erdi. İnşaat halindeki konut birimlerinin sayısı geçen yıl %10 oranında azaldı ve bu, 2011’den bu yana en büyük düşüş olarak kaydedildi.
İşgücü piyasasında şirketler işe alımları yavaşlattı. Şimdilik işten çıkarmalar düşük seviyelerde. Ancak işgücü talebinin kontrollü bir şekilde azalması, bir dönüm noktasını aşma riski taşıyor. Çalışma Bakanlığı Çarşamba günü, Mart ayında sona eren 12 aylık dönemde istihdam artışının başlangıçta bildirilen üç milyon işten neredeyse iki milyona revize edilebileceğini belirtti. Bu, 2023’ün büyük kısmında ve bu yılın ilk üç ayında iş kazanımlarının daha ılımlı olduğu anlamına geliyor.
“İş fırsatları çok daha fazla düşerse, işini kaybeden insanlar karşı kaldırımdan geçip iş bulamayacaklar,” dedi BCA Research’ün baş küresel stratejisti Peter Berezin.
Yumuşak İniş
Birçok durgunluk ilk başta yumuşak iniş gibi görünür, ancak İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ABD sadece 1995 yılında başarılı bir yumuşak iniş gerçekleştirmiştir. O dönemde Greenspan, enflasyonist baskıları önlemek için faiz oranlarını hızla %3’ten %6’ya çıkardı. Daha sonra rotayı tersine çevirerek altı ay içinde faiz oranlarını %5,25’e düşürdü.
Powell’ın bu başarıyı elde edip edememesi, sadece ekonominin yüzeyin altında ne kadar hızlı zayıfladığına değil, aynı zamanda daha düşük faiz oranlarının yeni borçlanmayı ve harcamaları teşvik edip edemeyeceğine de bağlı olacak.
Yatırımcılar iyimser çünkü Fed’in faiz oranlarını düşürmek için bolca alanı var. Yine de, bazı borçlular, Fed faiz oranlarını düşürdükten sonra bile, Fed’in önceki faiz artışlarının gecikmiş etkilerinden dolayı sıkıntı yaşayabilirler.
Bu durum, borçluların, Fed faiz oranlarını artırmadan önce on yılı aşkın bir süre boyunca tarihsel olarak çok düşük borçlanma maliyetlerinden yararlanmalarından kaynaklanmaktadır. Pek çok firma ve hanehalkı hala düşük sabit faizli borçlara sahiptir. Bu borçlar önümüzdeki yıl vadesi gelirse, Fed faiz oranlarını tam bir puan düşürse bile borçlanma maliyetlerinde önemli bir artışla karşı karşıya kalabilirler.
Yumuşak bir iniş, ekonomi şimdiye kadar Fed yetkililerinin iki yıl önce özetlediği iyimser senaryoya daha yakın kaldığı için cazip bir şekilde yakın görünüyor.
Yetkililer 2022’de faiz oranlarını sıfıra yakın seviyelerden yükseltmeye başladıklarında, önde gelen ekonomistler, fiyatları düşürmek için yeterli boşluğu—örneğin işsiz işçiler ve kullanılmayan fabrikalar—yaratmak için daha yüksek işsizlik döneminin neredeyse zorunlu olduğunu söylüyorlardı. Onlar, enflasyonun aşırı ısınmış işgücü piyasaları tarafından tetiklendiğini savundular.
Fed liderleri, işgücü piyasası tarafından değil, güçlü talep ile bozulmuş tedarik zincirlerinin çarpışmasıyla tetiklenen enflasyon nedeniyle başka bir yolun mümkün olduğunu söylediler. Onlar, pandemi sonrası işlerini yeniden açan işletmelerin işçi bulmak için mücadele ederken işgücü piyasasının o kadar dengesiz hale geldiğini, talebin soğumasının firmaların işçi çıkarmak yerine doldurulmamış pozisyonlarını iptal etmelerine yol açabileceğini öne sürdüler.
Bu sonucun elde edilmesinde şans da bir rol oynadı. Geçen yıl tedarik zincirleri iyileşti. Ekonomi, petrol fiyatlarının keskin bir şekilde yükselmesi ya da bir finansal piyasa krizi gibi yeni şoklardan kaçındı. Ve bir göç dalgası, işçi sıkıntısını hafifletirken üretimi artırdı. “Bu [enflasyonun] nereden geldiğini şimdi daha iyi biliyoruz çünkü gitmesine neden olan şeyleri görebiliyoruz,” dedi Powell geçen ay milletvekillerine.
Bu yılın başlarında, ekonomistler faiz oranlarının ekonomiyi neden daha fazla yavaşlatmadığını merak ederken, Powell, göç dalgasının sıkı faiz oranı politikasının etkilerini maskelemiş olabileceğini öne sürdü. Onun temel endişesi, sınırlayıcı politikanın etkilerinin yavaş yavaş ve sonra aniden ortaya çıkacağıydı.
“Ne Acelemiz Var?” vs. “Neden Bekliyoruz?”
Fed içinde, ekonomik belirsizlik, bir komitenin uzlaşıya olan değerini önemseyen bir komite için bile dikkat çekici olan bir döneminin sona erme tehdidi oluşturuyor. Hiçbir Fed yetkilisi, Haziran 2022’den bu yana bir politika toplantısında muhalefet etmedi ve bu, 2003 ile 2005 arasında görülen bir dönemi eşitliyor.
Fed valisi Michelle Bowman ve Kansas City Fed Başkanı Jeff Schmid’i içeren bir grup, faiz oranlarını çok erken düşürmenin enflasyonu yeniden alevlendireceğinden veya enflasyonun %3’e daha yakın bir seviyede yerleşmesine izin vereceğinden endişe ediyor—bu, hedeflerinin oldukça üzerinde. İşsizlik oranı tarihsel olarak düşük bir seviyede olduğu için, bu grup “Ne acelemiz var?” diye soruyor.
Bu grup ayrıca işgücü piyasası hakkındaki karamsarlığa da şüpheyle yaklaşıyor. İşsizlik oranındaki son artışın, kalıcı değil geçici işten çıkarmalarla ve işgücü piyasasına giren kişi sayısındaki artışla yönlendirildiğine dikkat çekiyorlar. Onlar, faiz oranlarının yalnızca ılımlı bir şekilde sınırlayıcı olduğunu, bu nedenle Fed’in faiz oranlarını çok fazla düşürmesine gerek olmadığını düşünüyorlar.
Başka bir grup, işgücü talebindeki yavaşlamaya karşı çok rahatlama konusunda artan endişeler taşıyor. Enflasyonun düzeltilmiş faiz oranları, on yılların en yüksek seviyesinde ve bu yetkililer, “Neden bekliyoruz?” diye soruyorlar.
“Normal iş döngülerinde işsizlik bir roket gibi yükselir ama bir tüy gibi yavaş düşer,”
“Normal iş döngülerinde işsizlik bir roket gibi yükselir ama bir tüy gibi yavaş düşer,” dedi Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee bir röportajda. Mevcut döngü sıra dışı olabilir, “ama işgücü piyasasının soğuduğuna dair en azından bir uyarı notu,” dedi. “Soğumayı durdurması gerekiyor.”
Birçok kişi, önümüzdeki ay çeyrek puanlık geleneksel bir faiz indirimi yapmaya hazır, ancak sonrasında ne kadar hızlı gitmeleri gerektiğinden emin değiller. Mesele, faiz oranlarının şu anda ne kadar “nötr” bir ayarın üzerinde oturduğu—yani ne aktiviteyi teşvik ettiği ne de yavaşlattığı—sorusu.
Eylül toplantısında, Fed yetkilileri, önümüzdeki üç yıl için faiz oranları tahminlerini doldurmak zorunda kalacaklar. Minneapolis Fed Başkanı Neel Kashkari, “Politikanın şu anda ne kadar sıkı olduğu konusunda çok belirsiz olduğu için” bunu dört gözle beklemediğini söyledi.
Barkin, Richmond Fed personeliyle birlikte yüzlerce işletmeyi, talebin zayıflayıp zayıflamadığını ve bunun sonucunda işçi çıkarmayı planlayıp planlamadıklarını görmek için anket yaptığını söyledi. “Çok fazla agresif davranarak ya da yeterince agresif davranmayarak hata yapabilirsiniz,” dedi.
Genel olarak konuşursak, Fed önümüzdeki aylar için iki yol ile karşı karşıya. Birinde, yetkililer bir sonraki birkaç toplantıda faiz oranlarını çeyrek puanlık bir indirimle düşürebilir ve ardından yılın başlarında ekonominin nasıl seyrettiğine bağlı olarak indirimlerin boyutunu ve hızını artırabilir veya azaltabilirler.
Ekonomi daha keskin bir yavaşlama yaşarsa, faiz oranlarını gelecek ilkbahara kadar faiz oranlarını %3’e yaklaştırmak için yarım puanlık daha büyük indirimlerle düşürebilirler. (Fed’in gösterge faiz oranı şu anda %5,25 ile %5,5 arasında belirlenmiştir.)
Powell, bu hafta konuşurken seçeneklerini açık tutması muhtemeldir. Ağustos ayı için işgücü piyasası verileri, önümüzdeki ayın başlarında açıklanacak ve bu, Temmuz ayı rakamları kadar hayal kırıklığı yaratırsa daha büyük bir kesinti lehine dengeleri değiştirebilir.
“Bir merkez bankacısı olarak kademeli hareket etmenizin nedeni, size hareket kabiliyeti sunmasıdır,” dedi Goolsbee. “Kademeli hareket etmenin dezavantajı ise, işler değiştiğinde bu lükse artık sahip olmamanızdır.”
Bir avuç özel sektör ve eski Fed ekonomisti, JPMorgan Chase ve Wells Fargo da dahil olmak üzere, işgücü piyasasının fazla zayıflamakta olabileceğine dair kanıtların, yetkililerin kademeli hareket etme eğiliminden vazgeçerek daha büyük faiz indirimleri yapmalarına yol açması gerektiğini söylüyorlar.
“Kesilecek çok odunları var ve başlamaları gerekiyor. Ama bu, çok uzlaşı odaklı bir yer ve bunu yapacak uzlaşıya henüz sahip değiller,” dedi Wells Fargo baş ekonomisti Jay Bryson. Bu komitede bunun gerçekleşmesi, “bir şok veya zayıf verilerin bir dizi halinde gelmesi ve uzlaşıyı daha hızlı hareket etmeleri gerektiğine ikna etmesi” olmadan pek mümkün görünmüyor.
Kaynak: Nick Timiraos – WSJ
Ayrıca Okuyun: ABD İstihdam Verisindeki Revizyonlar Fed’i Harekete Zorluyor